პნევმონია ფილტვების ანთებაა, რომელსაც შესაძლოა ჰქონდეს სხვადასხვა გამომწვევი მიზეზი და მიმდინარეობის ფორმა. ეს საკმაოდ სერიოზული და კომპლექსური მდგომარეობაა, რომელიც დაუყოვნებლივ მკურნალობას საჭიროებს.
პნევმონია, სამედიცინო განმარტებით, არის ინფექციური დაავადება, რომელიც აზიანებს ფილტვის ალვეოლებს — მცირე ბუშტუკებს, სადაც მიმდინარეობს ჟანგბადის გაცვლა. ფილტვის პნევმონია იწვევს ალვეოლების შევსებას სითხით, ჩირქით ან ლორწოთი, რაც აფერხებს ნორმალურ სუნთქვას და ორგანიზმისთვის ჟანგბადის მიწოდებას. მიუხედავად იმისა, რომ ყველაზე გავრცელებული გამომწვევი ბაქტერიებია, არსებობს ვირუსული, მიკოპლაზმური, სოკოვანი და სხვა სახეობებიც.
პნევმონიის სიმპტომები
პნევმონია სიმპტომებით ხშირად ჰგავს სხვა რესპირატორულ დაავადებებს, რაც ართულებს მის დროულ ამოცნობას. პაციენტს შეიძლება ჰქონდეს მაღალი ტემპერატურა, მშრალი ან ჩირქოვანი ხველა, სუნთქვის გაძნელება, ტკივილი გულმკერდის არეში, დაღლილობა და საერთო სისუსტე. ხშირია თავის ტკივილი, ყაბზობა ან დიარეა, რაც ზოგადად ანთებით პროცესებს ახლავს თან. მწვავე პნევმონია გამოირჩევა სწრაფად განვითარებული სიმპტომებით და საჭიროებს გადაუდებელ ჩარევას.
ახლა კი განვიხილოთ პნევმონიის სახეობები:
ბაქტერიული პნევმონია
ეს ყველაზე ხშირად დიაგნოსტირებული ფორმაა. ძირითადად გამომწვევი არის სტრეპტოკოკი, თუმცა არსებობს სხვა ბაქტერიებიც, როგორებიცაა კლებსიელა. ეს უკანასკნელი განსაკუთრებით საშიშია ხანდაზმულებში ან იმუნოსუსტირებულ პაციენტებში. მკურნალობა ხშირად მოითხოვს ძლიერი ანტიბიოტიკების გამოყენებას.
ვირუსული პნევმონია
ამ ფორმას იწვევს ვირუსები, მათ შორის გრიპი, RSV ან COVID-19. ვირუსული პნევმონია ხშირად გავრცელებულია სეზონურად და სიმპტომები შედარებით რბილად იწყება, თუმცა შეიძლება სწრაფად გაღრმავდეს. მკურნალობა ძირითადად სიმპტომურია, მაგრამ საჭიროებისამებრ ინიშნება ანტივირუსული პრეპარატები და იმუნური სისტემის გამაძლიერებლები.
მიკოპლაზმა პნევმონია
წარმოადგენს ატიპიურ პნევმონიას და ყველაზე ხშირად გვხვდება ახალგაზრდებში. გამოირჩევა შედარებით მსუბუქი მიმდინარეობით, თუმცა ხშირად პროგრესირებს ხანგრძლივად. ხშირია თავის ტკივილი და ხანგრძლივი მშრალი ხველა.
პნევმოცისტური პნევმონია
ეს სახეობა ხშირია იმუნოსუსტირებულ პაციენტებში, მათ შორის შიდსის მქონე პირებში. გამომწვევია სოკო Pneumocystis jirovecii და მკურნალობა მოითხოვს სპეციფიკურ ანტიმიკოტურ თერაპიას. პნევმოცისტური პნევმონია განსაკუთრებით რთულად ექვემდებარება მკურნალობას და საჭიროებს დროულ დიაგნოსტირებას.
კლებსიელა პნევმონია
ამ ბაქტერიით გამოწვეული პნევმონია ძალზე აგრესიულია, იწვევს ჩირქოვან ხველას, ლეტალურ ალვეოლურ დაზიანებებს და ხშირად საჭიროებს ინტენსიურ თერაპიას. უმეტესად ფიქსირდება ხანდაზმულებსა და ალკოჰოლის მომხმარებელ პირებში.
ასპირაციული პნევმონია
ასპირაციული პნევმონია ვითარდება მაშინ, როცა სითხე ან საკვები შემთხვევით ხვდება ფილტვებში. უფრო ხშირია ხანდაზმულებში, ნევროლოგიური პრობლემების მქონე ან გონზე არ მყოფ პირებში. მკურნალობა მოიცავს როგორც ინფექციის, ისე ასპირაციის პრევენციის ღონისძიებებს.
ატიპიური პნევმონია
ატიპიური პნევმონია განსხვავდება კლინიკური სურათით — ხშირია მსუბუქი ტემპერატურა, მშრალი ხველა და თავის ტკივილი. შეიძლება იყოს გამოწვეული მიკოპლაზმით, ქლამიდიით ან ლეგიონელათი. ატიპიური პნევმონია რენტგენზე ხშირად არ ჩანს, რაც დიაგნოზირებას ართულებს.
პნევმონიის დიაგნოსტიკა და რენტგენოლოგიური ნიშნები
რენტგენი აუცილებელი ინსტრუმენტია დიაგნოზის დასასმელად — მასზე ხშირად ჩანს ლოკალური ან დიფუზური ჩრდილები ფილტვებში, რაც მიუთითებს ალვეოლების შევსებაზე. ასევე, გამოიყენება სისხლის ანალიზი, CRP და ზოგჯერ CT კვლევა. პნევმონია რენტგენზე ყოველთვის არ ჩანს საწყის სტადიაში, ამიტომ ექიმი ხშირად ეყრდნობა კლინიკურ სურათს და ოსკლტაციურ ხმებს ფილტვებში.
პნევმონია სხვადასხვა ასაკობრივ ჯგუფში
ბავშვებში
პნევმონია ბავშვებში შედარებით ხშირია და შეიძლება სწრაფად პროგრესირდეს. ხშირია ტემპერატურის მომატება, კანის გაფერმკრთალება და დაქვეითებული მადა. ვირუსული პნევმონია განსაკუთრებით ხშირია 5 წლამდე ასაკში. მკურნალობა დამოკიდებულია ასაკსა და გამომწვევ მიზეზზე.
მოზრდილებში
მოზრდილებში პნევმონია სხვადასხვა ფორმით ვლინდება. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია დროული მკურნალობა, რადგან თუ დროულად ან არასწორად ჩაიტარებთ თერაპიას, აუცილებლად მრავალგვარი გართულება იჩენს თავს.
ხანდაზმულებში
ხანდაზმულებში დაავადება უმეტესად ძალიან მძიმედ მიმდინარეობს. თანმხლები დაავადებები და იმუნური სისტემის დასუსტება საგრძნობლად ართულებს გამოჯანმრთელებას. ამიტომაც, მკურნალობის მეთოდები ამ ასაკობრივ ჯგუფში განსაკუთრებულად მკაცრია — საჭირო ხდება ჰოსპიტალიზაცია, ანტიბიოტიკები და ზოგჯერ ჟანგბადის აპარატის გამოყენებაც.
პნევმონიის მკურნალობა თანამედროვე გაიდლაინების მიხედვით
თანამედროვე გაიდლაინების მიხედვით, პნევმონიის მკურნალობა დამოკიდებულია დაავადების ტიპსა და სიმძიმეზე. ბაქტერიული პნევმონია მოითხოვს ანტიბიოტიკებს — რაც შეიძლება სწრაფად, მიზნობრივად და სრული კურსის სახით. ვირუსული პნევმონიის მკურნალობა ძირითადად სიმპტომურია. ატიპიური პნევმონიების შემთხვევაში გამოიყენება მაკროლიდები ან ფტორქინოლონები. ყველა შემთხვევაში მნიშვნელოვანია იმუნიტეტის მხარდაჭერა, რაც ვიტამინების მიღებითაც მიიღწევა.
მწვავე და ორმხრივი პნევმონიის მართვა
მწვავე და ორმხრივი პნევმონია მოითხოვს ინტენსიურ თერაპიას. როდესაც ორივე ფილტვია ჩართული პროცესში, ჟანგბადის მიწოდება სხეულისთვის სერიოზულად ფერხდება. ასეთ დროს აუცილებელია ჰოსპიტალიზაცია, მუდმივი მონიტორინგი და ზოგჯერ ინჰალაციური ან ჟანგბადოვანი თერაპია. მუკოსოფტი ამ შემთხვევაში განსაკუთრებით საჭიროა, რადგან ეხმარება ფილტვებს ფუნქციის აღდგენაში, ხოლო ჰიმოლიტ დუო ამცირებს ტკივილსა და ანთებას.
აქვე გაგიზიარებთ საქართველოს ბაზარზე ფარმაცევტული კომპანია SmartPharm-ის მიერ გავრცელებულ მედიკამენტებს, რომლებიც პნევმონიის წინააღმდეგ ბრძოლაში დაგეხმარებათ:
დოსოდოსი
დოსოდოსი არის მაღალი ხარისხის პარაცეტამოლის შემცველი პრეპარატი, რომელიც გამოიყენება სიცხის დასაწევად და ტკივილის შესამსუბუქებლად. პნევმონიის დროს ცხელება ერთ-ერთი მთავარი სიმპტომია, განსაკუთრებით მწვავე და ბაქტერიული ფორმებისას. სიცხის კონტროლი მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ პაციენტის მდგომარეობის შესამსუბუქებლად, არამედ ორგანიზმის დეჰიდრატაციის თავიდან ასაცილებლად და საერთო კომპლექსური მკურნალობის მხარდასაჭერად.
დოსოდოსი თრგუნავს პროსტაგლანდინების წარმოქმნას ცენტრალურ ნერვულ სისტემაში, რითაც ახდენს ტემპერატურის რეგულაციას და ტკივილის მიყუჩებას.
მუკოსოფტი
მუკოსოფტი წარმოადგენს მუკოლიტურ საშუალებას, რომელიც ეფექტურად ათხელებს ფილტვებში დაგროვილ ლორწოს. პნევმონიის დროს, განსაკუთრებით ბაქტერიული ფორმებისას, ლორწოს გაძლიერებული სეკრეცია აფერხებს ჟანგბადის გაცვლას და ხელს უშლის ფილტვების ფუნქციონირებას. მუკოსოფტი ამარტივებს ლორწოს გამოდევნას და აუმჯობესებს სუნთქვას.
პრეპარატი შეიცავს აცეტილცისტეინს, რომელიც არღვევს ლორწოს ბიოქიმიურ სტრუქტურას, რაც განაპირობებს მის გათხელებას და ხველით გამოდევნის გაადვილებას.
ჰიმოლიტ დუო
ჰიმოლიტ დუო არის კომბინირებული ანთების საწინააღმდეგო და სიცხის დამწევი საშუალება. იგი ეფექტურად ამცირებს ანთებით პროცესებს და ამსუბუქებს ტკივილს. პნევმონიის ფონზე ხშირად ვლინდება ინტენსიური გულმკერდის ტკივილი (განსაკუთრებით ხველისას) და საერთო ტემპერატურული რეაქცია. ჰიმოლიტ დუო მნიშვნელოვნად ამსუბუქებს ამ მდგომარეობას.
პრეპარატი კომბინირებულია იბუპროფენთან ან სხვა ანთების საწინააღმდეგო კომპონენტებთან, რაც აძლიერებს მის ანალგეზიურ და ანტიპირეტულ მოქმედებას. ამასთან, იგი ხელს უშლის ანთებითი მედიატორების გავრცელებას.
პროიმუნოლაიფი
პროიმუნოლაიფი არის იმუნომოდულატორი — პრეპარატი, რომელიც აძლიერებს ორგანიზმის დამცავ ძალებს. პნევმონია ხშირად ვითარდება იმუნიტეტის დაქვეითების ფონზე ან მძიმედ მიმდინარეობს იმუნოსუსტირებულ პაციენტებში. პროიმუნოლაიფი განსაკუთრებით საჭიროა პნევმონიის მკურნალობის პარალელურად და გამოჯანმრთელების პერიოდში, რათა ხელი შეუწყოს სხეულის გაძლიერებას და მომავალ ინფექციებთან გამკლავებას.
ის აერთიანებს ვიტამინებს, მინერალებსა და ბუნებრივ ექსტრაქტებს, რომლებიც აქტიურ გავლენას ახდენს იმუნურ პასუხზე, ასტიმულირებს ლიმფოციტებსა და მაკროფაგებს.
